تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
نیت و ساختار شخصیت انسان
همان گونه كه نیت در كیفیت عمل و ارزش آن مؤثر است در ساختار شخصیت انسان نیز تأثیر بسزایى دارد. اگر بخواهیم مراتب شخصیت افراد را بشناسیم باید آن را در لابلاى انگیزهها و اهداف آنان جستجو كنیم. آیا آن كس كه تنها براى سیر كردن شكم خود فریاد مىكشد با آن كس كه براى نجات عامه مردم تلاش مىكند برابر است؟ و آیا آن كس كه براى غنیمت به جبهه مىرود با آن كس كه براى رضاى خدا مىجنگد مساوى است؟ این برابرى و نابرابرى با شخصیت روحى افراد و مقاصد آنها در ارتباط است نه با اعمالشان، كه عمل به حسب ظاهر یكى است و با هم فرقى ندارد. هر دو فریاد مىكشند و یا هر دو مىجنگند، ولى تفاوت در انگیزه فریاد است و با این مقیاس و میزان، امام صادق علیه السلام بندگان خدا را به سه گروه تقسیم مىكند و هر دسته را متناسب با انگیزهاى كه در پرستش دارند به عنوان خاصى توصیف مىفرماید:
إنَّ العُبّادَ ثَلاثةٌ: قَومٌ عَبدُوا اللّه عَزّوجلَّ خَوفاً فَتِلكَ عِبادَةُ العَبیدِ وَ قَوم عَبدُوا اللّهَ تَباركَ وَ تَعالَى طَلَبَ الثَّواب فَتِلكَ عِبادَة الاِجراء وَ قَوم عَبدوا اللّه عَزّوجلّ حُبّاً لَهُ فِتلكَ عِبادَةُ الأحرارِ وَ هِی أفضَلُ العِبادَة.[٤]
بندگان خدا سه دستهاند: گروه اول آنها كه از ترس عقاب و آتش دوزخ خدا را عبادت مىكنند، این گونه پرستش، عبادت بردگان است. گروه دیگر كسانى هستند كه به خاطر اجر و ثواب خدا را مىپرستند، عبادت اینان عبادت نوكران و مزدبگیران است. و قشر سوم آنهایى هستند كه چون خدا را دوست دارند او را مىپرستند، و این عبادت آزادگان است، یعنى كسانى كه نه اجیرند و نه برده، بلكه به خاطر علاقه به خدا و از روى خلوص عبادت مىكنند و این بالاترین عبادت است.
ملاحظه مىكنید كه چگونه امام صادق علیه السلام بندگان خدا را به تناسب نیات و اهدافشان تقسیم مىكند و هر گروه را با شخصیتى متناسب با انگیزه و هدفى كه در پرستش خداوند متعال دارد از گروه دیگر متمایز مىسازد.
طاعتی کز بهر امّید است و بیم
خودپرستی باشد ای مرد سلیم
طاعت مزدور مجبور است آن
از خداجویی بسی دور است آن
طاعت احرارجو ای مرد حُر
تا از این جوآوری مرجان و دُر
خویشتن بینی در اینها اندراست
طاعت احرار از اینها برتر است
طاعت آزادگان دانی که چیست
اینکه در نیّت بجز معبود نیست
چون که او را اهل طاعت دیده‌اند
طاعت او زین سبب بگزیده‌اند
بنده باید بودن اما ای پسر
طاعت آزادگان باشد هنر[٥]
خودآزمایی
١- با توجه به حدیثى از امام صادق علیه السلام، چرا باید دوزخیان براى همیشه در دوزخ و بهشتیان نیز براى همیشه در بهشت باشند؟
٢- شرح دهید که نیت تا چه حدی می‌تواند موثر باشد.
٣- چگونه می‌توان مراتب شخصیت افراد را شناخت؟
٤- امام صادق علیه السلام بندگان خدا را به تناسب نیات و اهدافشان به چه گروه‌هایی تقسیم مىكند؟ نام ببرید
پی‌نوشت‌ها
[١] بحار الانوار، چاپ بیروت، ج ٦٧- ص ٢٠٩، وسائل الشیعه، ج ١- ص ٣٦، اصول كافى، چاپ اسلامیه، ج ٢- ص ٨٥، علل الشرایع، چاپ نجف، ج ٢- ص ٥٢٣، باب ٢٩٩، معالم الزلفى، چاپ سنگى، ص ٣٦ با اندكى تفاوت.
[٢] نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبه ١٢.
[٣] شرح نهج البلاغه ابن أبی الحدید، ج ١- صص ٢٤٩ و ٢٥٠.
[٤] بحار الانوار، چاپ بیروت، ج ٦٧- ص ٢٥٥، اصول كافى، ج ٢- ص ٨٤، باب العبادة، حدیث ٥.
روایتى به همین مضمون از امام صادق علیه السلام در امالى صدوق( ص ٤١، حدیث ٤، مجلس ١٠) نقل شده است.
[٥] طاقدیس، صص ٢٢٧ و ٢٢٨.
دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت
آیت الله محمدرضا مهدوی کنی
نظرات شما عزیزان:
